Komplike El Hareketleri Sırasında Beyinde Aktive Olan Alanların fMRI Kullanılarak Tespiti
Nesil Coşkunfırat, İlker Öngüç Aycan, Utku Şenol, Haluk Özcanlı, Ömer Çolak, Ayhan Şavklıyıldız, Osman Koray Coşkunfırat, Zekiye Bigat, Derya Kaplan Tosun, Hilmi Uysal,
Akdeniz Üniveristesi, Anesteziyoloji Ve Reanimasyon, AntalyaAkdeniz Üniversitesi, Ortopedi Ve Travmatoloji, AntalyaAkdeniz Üniversitesi, Nöroloji, AntalyaAkdeniz Üniversitesi, Radyoloji, AntalyaAkdeniz Üniversitesi, Elektrik Elektronik Mühendisliği, AntalyaAntalya Memorial Hastanesi, Plastik Ve Rekonstrüktif Cerrahi, Antalya
Giriş: Motor fonksiyonda beyin–periferik organ etkileşiminin mekanizmaları tam olarak aydınlatılamamıştır. Hareketin saf motor komponentinin izolasyonu için, hareketin yapıldığının düşünülmesi ile gerçekten yapılması sırasında beyinde aktive olan alanları fonksiyonel-manyetik-rezonans-görüntüleme (fMRI) ile karşılaştıran çalışmalar yapılmaktadır. Çalışmamızda elde periferik-blok-anestezisi ile motor paralizi gelişmiş hastalarda, eli harekete hazırlayan ve hareket emri veren merkezlerin, hareketin motor komponentini sağlayan merkezlerden ayrılabileceği hipotezi araştırılmıştır. Burada periferde efektör organ etkisiz hale geldiğinde beyin aktivasyonunda oluşan değişikliklerin görülmesi hedeflenmektedir. Metot: Çalışmamız periferik-blok-anestezisi ile sağ elde cerrahi geçirecek 15-hastada gerçekleştirildi. Hastaların operasyon öncesinde her iki elde komplike bir el hareketi(motor task) (Figür 1) gerçekleştirirken ve operasyon günü sağ kolda periferik-blok-anestezisi uygulandıktan sonra bloklu kolda hareketi yapmaya çalışırken ve sağlam sol elde hareketi yaparken fMRI çekimleri yapıldı. Aynı seanslarda sağ ve sol elde gönüllüler hareketi yaptıklarını düşünürken de çekimler gerçekleştirildi (Figür 2). Her iki elde hareketi yaparken ve hareket ettirdiklerini düşünürken aktive olan beyin alanları, sağ kolda blok yapıldıktan sonra aktive olan beyin alanları fMRI-Expert-Analysis-tool-SPM kullanılarak karşılaştırıldı. Sonuçlar: Çalışmamızda elde ettiğimiz en önemli bulgu paraliziden önce sadece kontrlateral beyinde aktivasyon varken, tam motor paralizi gelişmiş elde hareket yapılmaya çalışılırken bilateral motor-korteksle uyumlu alanlarda aktivite gözlemlenmesidir (Figür 3). Hareketin yapıldığının düşünülmesi sırasında aktive olan alan yüzdesi ise blok yapılmasından negatif olarak etkilenmiştir (Figür 4). Tartışma-Sonuç: Bu çalışmada gözlemlediğimiz motor tam paralizi sırasında elde komplike bir motor hareket yapılmaya çalışılırken meydana gelen bilateral artmış korteks aktivitesi inme hastaları ve amputasyon hastalarında görülen plastisite ile uyumludur. Bu hasta gruplarında emir veren organ olan beyin veya efektör organ kol hasarlıdır ve çalışmalar tedavinin değişik aşamalarında gerçekleştirildiğinden karşılaştırılabilir sonuçlar elde edilememektedir. Çalışmamızda kullandığımız bu yeni model adaptif plastisitenin çok erken dönemde, motor paralizi gelişir gelişmez başladığını göstermesi açısından yeni veriler sunmaktadır. Çalışmamızın sonuçları son yıllarda nöropatik ağrı ve nörorehabilitasyonda faydaları gösterilen ‘visiomotor-feedback’ ve ‘motor-imagery’ gibi harekete bağlı tedavilerin mekanizmalarının anlaşılmasına yardımcı olabilir, motor fizyolojinin anlaşılmasında yeni çalışmalara ışık tutabilir ve daha efektif tedavi stratejilerinin geliştirilmesine katkıda bulunabilir.
|