Deneysel olarak Alzheimer oluşturulan yaşlı ratlarda borik asitin beyin dokusu ve kognitif fonksiyonlar üzerine etkisinin değerlendirilmesi
Çağrı Özdemir, Ayşegül Küçük, Zeynep Yığman, Ali Doğan Dursun, Mustafa Arslan
Giriş ve Amaç: Borik asit (BA), suda çözünür ve biyolojik olarak insanlarda bulunan en yaygın bor şeklidir. Antioksidan özelliklerini ve lipid peroksidasyonuna karşı etkinliği yanında düşük dozlarda düzenli olarak alınan BA’ in apopitozu azaltarak beyin gelişimini desteklediği belirtilmiştir. Deneysel araştırmada streptozosin (STZ) ile Alzheimer oluşturulan yaşlı rat modelinde, tekrarlayan BA uygulamasının, kognitif fonksiyonlar ve beyin dokusu üzerine etkilerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Etik Kurul onayı alındıktan sonra, 24 Wistar Albino rat her grupta 6 rat olmak üzere Kontrol grubu (K), Borik asit grubu (B), Alzheimer grubu (A) ve Alzheimer+borik asit grubu (ABA) olarak 4 gruba ayrıldı. Alzheimer ve ABA gruplarına, 3 mg/kg (10 µl) dozunda intrasebroventriküler STZ enjeksiyonu yapılarak deneysel Alzheimer modeli oluşturuldu(Resim 1). Cerrahiden 4 hafta sonra grup BA ve ABA’ya 3 gün boyunca BA 100 mg/kg i.p uygulandı. Gruplarda Radial Arm Maze Test (RAMT) yapılarak veriler kaydedildi(Resim 2). Anestezi işleminden 24 saat sonra, tüm ratlar anestezi altında ötenazi yapılıp beyin dokusu alındı. Biyokimyasal ve hipokampüs dokuları histopatolojik olarak değerlendirildi.
Bulgular: Tüm gruplarda RAMT giriş-çıkış sayıları başlangıçta benzer iken, Alzheimer oluşturulduktan sonra; 2. haftadan itibaren Grup A ve Grup ABA’da Grup K ve BA’ya göre anlamlı olarak azaldı. Grup ABA’da 2. BA uygulamalarından sonra RAMT giriş-çıkış sayısı Grup A’ya belirgin olarak arttı(Tablo 1). Grup A’da beyin dokusu TOS, OSİ ve PON-1 Grup K ve BA’ya göre yüksek, TAS ise düşük bulundu. Grup ABA beyin dokusu PON-1 ve OSİ düzeyi Grup A’ya göre anlamlı düşük bulundu(Tablo 2). Beyin dokusu CA1 piramidal hücre tabakası kalınlığı, dentat girus granüler hücre tabakası kalınlığı, piramidal hücre tabakasındaki intakt, dejenere nöron sayısı gruplar arasında benzer bulundu (Tablo 3, Resim 3).
Tartışma ve sonuç: Streptozosin ile deneysel Alzheimer oluşturulan yaşlı ratlarda, tekrarlayan BA uygulamasının RAMT ile değerlendirilen kognitif fonksiyonları tekrarlama sayısı ile korele şekilde olumlu yönde etkilediği ve biyokimyasal belirteçlerin de bu bulguları desteklediği saptandı. BA’in nöroprotektif etkisinin olduğu tespit edildi. Elde edilen bu sonuçların klinik uygulamalarla korelasyonu için geniş serilerde gözlemsel çalışmalar yapılması gerektiği kanısındayız.
|