YOĞUN BAKIMA YATIŞINDA ELEKTROLİT İMBALANSI OLAN HASTALARIN RETROSPEKTİF DEĞERLENDİRİLMESİ
Erbil Türksal, Esra Özayar, Adem Selvi, Merve Karaşahin, Esra Onhan, Ali Koç
Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Giriş:
Elektrolit imbalansı(EI) yoğun bakım ünitelerinde(YBÜ) sıklıkla görülen ve prognozu etkileyen bir faktördür. YBÜ yatış tanısı fark etmeksizin hastaların ilk yatış kan tetkikleri sonucunda EI olanları ve türünü belirlemek, bunun prognoz, mekanik ventilasyon(MV), YBÜ yatış, hastane kalış süresi, ve mortaliteyle ilişkisini değerlendirmek amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: 01.01.2016- 31.07.2019 tarihleri arasında YBÜ yatışı yapılan 826 hastanın ilk yatış elektrolit değerleri taranarak hastaların; demografik verileri, EI olup-olmadığı, EI varsa türü, MV, YBÜ ve hastane yatış süreleri, APACHE II skorları ve mortalite oranları kaydedildi.
Bulgular: Çalışmaya 16-101 yaş aralığında 413 kadın, 413 erkek toplam 826 hasta dahil edildi. Hastaların 252’sinde(%30.5) disnatremi, 193’ünde(%23.4) diskalemi, 432’sinde(%52.3) diskalsemi, 389’unda(%47.1) dismagnezemi, 625’inde(%75.7) disfosfatemi mevcuttu(Tablo-1). Hipernatremide; normonatremi ve hiponatremiye göre APACHE-II skoru, MV, YBÜ yatış, hastane kalış süresi anlamlı olarak yüksek bulundu. Hiperkalemide; normokalemi ve hipokalemiye göre APACHE-II skoru, hipokalemideyse; normokalemiye göre MV, YBÜ yatış süresi anlamlı olarak yüksek bulundu. Diskalsemide (albumin ile düzeltilmiş); APACHE-II skoru, MV, YBÜ yatış, hastane kalış süresi açısından anlamlı fark saptanmadı. Dismagnezemide; MV, YBÜ yatış, hastane kalış süresi açısından anlamlı fark saptanmadı. APACHE-II skoru hipermagnezemide diğer iki gruba göre daha yüksek saptandı. Hiperfosfatemide; APACHE-II skoru normofosfatemi ve hipofosfatemiye göre anlamlı yüksek bulundu. Gruplar arasında MV, YBÜ yatış, hastane kalış süresi açısından anlamlı fark saptanmadı. Sonlanım açısından ise normonatremiklere göre hiponatremi mortalite riskini 1.7 kat, hipernatremi 4.4 kat arttırmaktadır. Normokalemiklere göre hipokalemi mortalite riskini 1.8 kat, hiperkalemi 2.2 kat arttırmaktadır. Hiperkalsemi normokalsemiye göre mortaliteyi 11 kat arttırırken, dismagnezeminin mortaliteye etkisi bulunmamaktadır. Normofosfatemiye göre ise hipofosfatemi mortaliteyi 1.7 kat, hiperfosfatemi 5.1 kat arttırmaktadır.
Tartışma ve Sonuç: EI YBÜ’ne yatırılan hastalarda sıklıkla görülmektedir. Özellikle disnatremi ve diskaleminin APACHE-II skoru, MV, YBÜ yatış ve hastane kalış süresi üzerine daha olumsuz etkileri vardır. Mortalite üzerine en etkili EI ise hiperkalsemi olarak bulunmuştur.
|