Travma Hastalarında İyonize Kalsiyum Değerlerinin Mortalite ile İlişkisi
Berna Çalışkan, Cezmi Yalım, Öznur Şen
İstanbul Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniği
Giriş: Major travma hastalarında ilk başvuruda asidoz, koagülopati ve hipoterminin mortalite ve morbiditeyi olumsuz etkilediği bilinmektedir. Son yıllarda bu ‘ölümcül triad’ a iyonize kalsiyum değerinin düşüklüğü eklenmiş ve ‘ölüm karosu’ olarak adlandırılmıştır (1). Başvurudaki hipokalseminin mortalite ile ilişkisi yanında kan transfüzyonu ihtiyacını arttırdığı ve travma ile ilişkili koagülopatiyi olumsuz etkilediği gösterilmiştir (2). Bu çalışmamızda opere edilen travma hastalarında iyonize kalsiyum değerlerinin mortalite, hastanede yatış süresi, ilk 24 saatteki kanama ve kullanılan toplam kan ürünü ile ilişkisini inceledik. Ayrıca 10thAdvanced Trauma Life support (ATLS) kapsamındaki parametreleri değerlendirdik (3).
Gereç ve Yöntem: Çalışmamız etik kurul onamı alındıktan sonra Şubat 2022- Ağustos 2022 tarihleri arasında travma tanısıyla operasyona alınan hastalarda gözlemsel prospektif olarak yürütülmüştür. 18-90 yaş arası travma hastalarında iyonize kalsiyum, pH, parsiyel oksijen basıncı (pO₂), sıcaklık dışında; baz açığı(be), laktat, hemoglobin, trombosit, INR değerleri kaydedilmiştir. Operasyon süresince uygulanan kristaloid miktarı, kanama ve 24 saatlik kan ürünü replasmanı miktarı not edilmiştir. İlk başvurudaki şok indeks (SI), injury severity score (ISS) ve Trauma Associated Severe Hemorrhage (TASH) Score değerleri hesaplanmıştır. İlk 24 saatteki iyonize kalsiyum değerleri olmak üzere incelenen verilerin mortalite, hastanede yatış süresi, ilk 24 saatteki kanama ve kullanılan toplam kan ürünü ilişkisi ve birbirleriyle korelasyonu değerlendirilmiştir. İstatistiksel analizlerde SPSS 15.0 Windows programı kullanılmıştır.
Bulgular: Başvurudaki iyonize kalsiyum değeriyle kanama, kan replasmanı ve mortalite arasında anlamlı bir ilişki saptanmazken (p=0,114, 0,733, 0,056), hastanede kalma süresi ile orta düzeyde istatistiksel olarak anlamlı ilişkili saptandı (p=0,014). Kanama ISS, TASH, kristaloid replasmanı, SI, laktat ile pozitif yönde; pH, trombosit, be ile negatif yönde orta düzeyde istatistiksel olarak anlamlı ilişkili saptandı (p<0,001, p=0,002 p<0,001, p=0,046 p=0,008 p=0,003 p=0,041 p=0,011). Kan replasmanında TASH, kristaloid replasmanı ile pozitif yönde istatistiksel olarak anlamlı ilişkili saptandı (p=0,015 p=0,044).
Tartışma ve Sonuç: Travmada mortalite ve kan replasmanını öngörmede sadece iyonize kalsiyum değerleri değil, ölüm karosunun tamamı daha anlamlı olabilir. Bu hastalarda skorlamaların kullanımı kliniği yönlendirebilir (4).
|