AMELİYATHANE ÇALIŞANLARININ ÇEVRESEL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE TIBBİ ATIK YÖNETİMİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Yekta BEKTAŞ, Başak CEYDA MEÇO
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri
Giriş: Her sektörde olduğu gibi sağlık sektörü de karbon emisyonlarına ciddi miktarda katkı sağlamaktadır. Sağlık sektörü ABD’deki toplam sera gazı salınımının %8’inden sorumludur(1). Hastaneler benzer boyuttaki konutlara oranla 2 ile 3 kat daha fazla enerji tüketimine sahip olmakla beraber, yıllık 5.9 ton atık üretmektedir, bu atığın %21’i ameliyathanelerden kaynaklanmaktadır(2). Bu çalışmanın amacı ameliyathane ortamında geri dönüşüm ve çevresel sürdürülebilirlik alışkanlıklarının önündeki engelleri tespit etmek ve potansiyel çözümler için temeller oluşturmak.
Gereç ve Yöntem: Etik kurulu alınan kesitsel bu çalışmaya, tıbbi atık oluşumuna katkısı olan ameliyathane ekibi(anestezistler, anestezi teknikerleri, cerrahlar, tıp öğrencileri, hemşireler, ameliyathane personeli) dahil edilmiştir. Demografik verileri ve soruların %20’sinden fazlası cevapsız bırakılan formlar çalışmadan çıkarılmıştır. Benzer eğitim geçmişi olan meslekler 4 ana grupta değerlendirilmiştir(doktorlar, hemşire/teknikerler, tıp öğrencileri, personel).
Bulgular: Toplam 140 katılımcı arasından 8’i dışlandı. Katılımcıların yaşları 20 ile 54 arasında olup, cinsiyet dağılımı K: %63, E: %36 şeklindeydi.Katılımcıların; %56’sı ameliyathanelerin karbon ayak-izi ve küresel ısınma üzerine etkisi olduğunu düşünse de %44’ü bilgi sahibi olmadıklarını belirtti. Katılımcıların %21’i ise evde düzenli olarak geri dönüşüm yaptıklarını belirtti.İnhalasyon ajanı konusunda tercihleri sorgulandığında doktorlarının %90’ı, teknikerlerin %64’ü sevofluranı tercih ettiklerini belirtti. Öte yandan en güvenli uygulama şekli sorgulandığında teknikerlerin %52’si düşük akım desfluran olduğunu düşünürken, doktorlarının çoğunluğu(%85) düşük akım sevofluranı, 1 tekniker ve 1 doktor ise yüksek akımı tercih etti.En çok belirtilen geri dönüşüm engelleri; yetersiz bilgi (%82), personel tutumu (%75), yetersiz geri dönüşüm hizmetleri (%44) ve yetersiz zaman (%42) olarak değerlendirildi. Katılımcıların %96'sı ameliyathane geri dönüşüm eğitimi verilmesi gerektiğini,%76’sı tıbbi atıkları doğru ayırarak atmaya dikkat ettiklerini belirtti.
Tartışma ve Sonuç: Çevresel etkilerinden dolayı inhalasyon ajanlarının kullanımdan kaldırılmasının gündemde olduğu günümüzde geri dönüşüm konusundaki eğitim eksikliği kabul edilemez, katılımcıların tamamına yakını eğitimin gerekli olduğunu düşünmekte olup, daha önce bu konuda eğitim almadıklarını belirtti. Eğitim ve daha erişilebilir hizmetlerle günlük uygulamalarımızdaki küçük değişikliklerle, ameliyathanelerin karbon emisyonu ve atık üretimi üzerindeki etkisi azaltabilir.
|