Covıd-19 pandemisinde sağlık personelinin maske kullanmasının kan gazı değerleri ve kognitif fonksiyonları üzerine etkisi
Harun Özmen, Bahar Aydınlı, Serkan Doğru, Erdi Hüseyin Erdem
Mersin Şehir Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Giriş: COVID-19 pandemisinde yoğun bakım çalışanlarının başta N-95 ve cerrahi maske olmak üzere maske kullanımına bağlı aralıklı veya uzun süreli hipoksi ve hiperkarbi gelişiyor olma ihtimali uzun uzadıya düşünülmüştür (1-4). Çalışmamızda maske kullanımının yoğun bakım çalışanlarında kan gazı değerleri ve beraberinde bilişsel fonksiyonlar üzerine etkisini araştırmak amaçlandı.
Gereç ve Yöntem: Çalışmaya Mersin Şehir Eğitim ve Araştırma Hastanesi 3.seviye yoğun bakım ünitesinde malignite veya kronik sistemik hastalığı olmayan sağlık personelleri dahil edildi.Her gönüllünün sekiz saatlik çalışma süresi başlangıcı (1.değer) ve sonunda (2.değer) venöz kan gazı analizleri yapıldı. Venöz kan gazı değerlerinden pH, venöz parsiyel oksijen basıncı (vPO2), venöz parsiyel karbondioksit basıncı (vPCO2), laktat düzeyleri kayıt altına alındı. Gönüllülere beş soruluk anket uygulanıp pandemi dönemi kognitif fonksiyon performansları sorgulandı.
Bulgular: Toplam 63 gönüllü çalışmaya dahil edildi. Cerrahi maske kullanan gönüllülerde sekiz saatin sonunda alınan kan gazında vPO2-2.ölçümünün vPO2-1 e göre anlamlı olarak düşük olduğu belirlendi(p=0.004). Her iki tür maske kullanan gönüllülerde, unutkanlık yaşıyorum, odaklanma sorunu yaşıyorum, dikkat dağınıklığım var diyenlerin oranı %33,3 ile %54,8 arasında değişmekteydi. Çabuk yoruluyorum, sinirliyim, eskisi kadar sabırlı değilim diyenlerin oranı %33,3 ile %66,7 arasındaydı.
Tartışma ve Sonuç: Vakharia ve ark. 60 gönüllü üstünde yaptıkları çalışmada cerrrahi maske ve N95 maske kullanan gruplarda beyin BOLD MR görüntüleme ile yapılan beyin oksijenlenmesi değerlendirmesinde Kontrol grubunda %6,7 ve Denek grubunda %15,5 beyin oksijenlenmesinde azalma tespit etmişlerdir(5). Hipokside bilişsel işlevler için telafi mekanizmasının yürütüldüğü yerler etkilenmektedir(6-8). Toplam yedi denekte BOLD MR ile yetersiz kan redüstribisyonu ve kompansazyon olduğunun tespiti sonucu araştırmacılar kognitif fonksiyonlardaki bozulmanın bu nedenlerle gerçekleşmiş olabileceğini bildirmişlerdir (5). Çalışmamızın sonuçları bunlarla uyum göstermektedir.Sonuç olarak pandemi döneminde maske kullanan yoğun bakım çalışanlarında bilişsel fonksiyonlarda bozulma aralıklı, uzun süreli ve ılımlı hipoksi gelişmesi ile açıklanabilir. Pandemi süresince yoğun bakım çalışma koşulları somatik belirtileri de ortaya çıkaran önemli bir stres faktörü olmuştur. Daha konforlu solunum imkanı sunan maskelerin geliştirilmesi konusunda yeni çalışmalara ihtiyaç olduğunu düşünmekteyiz.
|