Geriatrik Endoskopik Retrograd Kolanjiopankreatografi Hastalarında Farklı Sedasyon Yöntemleri ile Kognitif Fonksiyonlar Nasıl Etkilenir?
FİLİZ KAYA, ESRA ÖZAYAR, AYÇA TUBA DUMANLI ÖZCAN, MEHMET UÇAR, LEVENT ÖZTÜRK
Ankara bilkent şehir hastanesi
Giriş: Yaşlı hastalarda kullanımı gittikçe artan ERCP işlemi sırasında farklı sedasyon yöntemleri kullanılabilmekte ancak kognitif fonksiyonlar üzerindeki etkileri net olarak bilinmemektedir. Çalışmamızda temel amacımız geriatrik ERCP hastalarında rutin olarak uygulanan farklı sedasyon yöntemlerinin kognitif fonksiyonlara etkisini gözlemlemektir.
Gereç ve Yöntem: Çalışmamız gözlemsel prospektif olup, 65 yaş ve üstü ERCP sırasında propofol veya propofol + dexmedetomidin uygulanan 184 yatan hasta çalışmaya alınmıştır. Bilişsel fonksiyon değerlendirmek için işlem öncesi ve işlemden sonra 2.saat ve 24. Saat olmak üzere 3kez mini mental test(MMT) uygulandı. Hastanın kırılganlık derecesi frail kırılganlık anketiyle belirlendi. Propofol grubunda, propofol yükleme dozu: 0.2-0.5mg/kg, idame infüzyon dozu: 0.5-4mg/kg/sa olacak şekilde devam edildi. Dexmedetomidin grubunda ise aynı dozlarda propofol infüzyonuna ek olarak hastaya deksmedetomidin 0,5 μg/kg-1 yükleme dozu 10 dakika içinde uygulandıktan sonra 0.2–0.7 μg/kg/h dozunda infüzyon şeklinde devam edildi. Ramsey skoru 3-4 seviyesinde tutuldu.
Bulgular: İşlem öncesi Propofol ve Dexmedetomidin grupları arasında MMT puanı açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (p>0.05). Dexmedetomidin grubunda işlem sonrası 2. Saat ve 24. Saat MMT skorlarında anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir (z=2.943, p=0.003 ve z=2.816, p=0.005). Dexmedetomidin grubunda yer alan bireylerin işlemden sonra MMT ortalaması Propofol grubuna göre daha yüksektir. Frail sınıflamasına göre Pre Frail olan bireylerde, Dexmedetomidin grubu işlem sonrası 2. ve 24. saat MMT değerlerindeki artış istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık oluşturmuştur (z=2.152, p=0.031 ve z=2.196, p=0.028).
Tartışma ve Sonuç: ERCP hastalarında düşük doz deksmedetomidinin, yaşlı hastalarda perioperatif nörokognitif disfonksiyon üzerine etkisini inceleyen bir çalışmada, bizdeki gibi postoperatif 1., 3. ve 5. gün MMT hafif artış görmüşler(1).Deksmedetomidinin önemli nöroprotektif ve anti-inflamatuar etkilere sahip olduğunu ve yaşlı cerrahi hastalarında postoperatif bilişsel işlev bozukluğunu potansiyel olarak önlediğini göstermiştir(2). Spınal anestezi altında, dexmedetomidin sedasyonu uygulanan hastalarda pre-postoperatif MMT skorları arasındaki fark daha az bulunmuş(3). Çalışmamız geriatrik hastaların ERCP prosedürü sonrasında dexmedetomidinin propofole göre kognitif fonksiyonlar açısından daha olumlu sonuçlar gösterdiğini ortyaya koyarak, literatürdeki dexmedetomidinin geriatrik hastalarda kullanıını destekleyen çalışmalara katkı sunar niteliktedir.
|