Menstrüel siklus evresi ve sanal gerçeklik gözlüğü uygulamalarının preoperatif anksiyete üzerine etkisinin değerlendirilmesi
Gamze Küçükosman, Dinçer Fırat Şeker, Ergin Bilgin, Keziban Bollucuoğlu, Çağdaş Baytar, Dilek Okyay, Bengü Köksal, Özcan Pişkin, Hilal Ayoğlu
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Trabzon Tıp Fakültesi
Giriş: Progesterondaki döngüsel artışlarla anksiyete arasında pozitif ilişkivardır.1Sanal gerçeklik(SG) gözlüğünün preoperatif anksiyete üzerinde olumlu etkileri bildirilmiştir.2Çalışmamızda septorinoplasti ameliyatı geçirecek hastalarda menstrüelsiklus evresinin ve SGgözlüğünün preoperatif anksiyeteye etkisini değerlendirilmeyi amaçladık.
Gereç ve Yöntem: Etik vehasta onamı alınan prospektif çalışmaya 10/11/2021- 10/02/2022 tarihleri arasında septorinoplasti planlanan,ASAI-II, 18-55 yaş ve menstrüel siklusun follikuler(son adetinin ilk gününden 12.gününe kadar) ve luteal(20-24.günler) evrelerinde olan kadınlar dahil edildi.Adet düzensizliği, histerektomive bilateral salpingooferektomili hastalar dışlandı.Premedikasyon uygulanmayan hastaların demografik/hemodinamik verileri,menstrüel evresi kaydedilerek, preoperatif anksiyetelerini değerlendirmek üzere Amsterdam Preoperatif Anksiyete veBilgi Skoru(APAIS) ile Durumluk-Süreklilik Kaygı Ölçeği (STAI I-II) anketleri uygulandı.Hastalar menstrüel siklusun evresine ve ameliyat öncesi SG gözlüğü kullanımına (Kullananlar+SG/Kullanmayanlar-kontrol) göre4’e ayrıldı:Grup1:Luteal+SG, Grup2:Luteal-kontrol,Grup3:Follikuler+SG, Grup4:Follikuler-kontrol.Gözlük hakkında bilgilendirilen hastalara telefon aracılığıyla 15dk boyunca meditasyon müziği eşliğinde 3boyutlu aynı video izlettirildi. Monitörize şekilde odalarında videoyu izleyen ve izlemeyen hastaların 5,10,15.dk’lardaki ortalama arter basıncı(OAB)ve kalp hızı(KH) değerleri kaydedildi.İzleme sonunda hastaların STAI anketleri tekrarlandı.Gözlük kullanılmayanlarda sadece preoperatif APAIS veSTAI değerlendirildi.Hastaların menstrüel evreleri ve SG’ye göre APAIS, STAI skorları ve hemodinamik parametreleri karşılaştırıldı.Önem düzeyi p<0.05alındı.
Bulgular: Çalışmamıza katılan 170 hastanın demografik özellikleri veASA’ları benzerdi(Tablo1).Gruplar arasında 15.dk’daki KH ile 10. ve 15.dk’lardaki OAB'ler arasında fark saptandı.Başlangıça göre Grup1’de KH’da ve Grup1 ile 3’de ise OAB’de azalma görüldü(p<0.05;Tablo2).Gruplar arasın APAIS ve STAI skorları benzerdi.Gözlüklü gruplarda grup içi durumluluk kaygı puanlarında azalma olurken(p<0.001),süreklilik kaygı puanlarında fark gözlenmedi(Tablo3).
Tartışma ve Sonuç: Kadınlar progesteron seviyelerinin yükseldiği luteal fazda,foliküler fazlarına kıyasla daha anksiyetetiktirler.1Çalışmamızda menstrüel siklüsün anksiyete üzerine etkisi olmamasını; septorinoplastinin nispeten küçük ve estetik operasyonlar olmasına bağlamaktayız.Preoperatif anksiyetenin değerlendirilmesinde kullanılanAPAIS(6-30puan), hızlı şekilde hastanın anksiyetesinin şiddetini değerlendirmektedir.3Korkulardan kaynaklanan anksiyetinin, hastanın durumuna özgü olarak deneyimlediği hoş olmayan tepki olması nedeniyle anlık anksiyete durumunu değerlendirenDurumluk Anksiyete Ölçeğinin kullanıldığı çalışmalarda SG’nin preoperatif anksiyeteyi azalttığı ve hemodinamiye olumlu etkileri olduğu bildirilmiştir.2,4Çalışmamızda da benzer sonuçlar saptadık.Menstrüasyon evrelerinin preoperatif anksiyeteyi gösteren APAIS veSTAI skorları açısından farklılığa neden olmadığı, SG kullanımıyla Durumluk Anksiyete ölçeklerinde anlamlı azalma olduğu görülmüştür. Uygulaması kolayolan bu yöntemin nonfarmakolojik bir yaklaşım olabileceği kanaatindeyiz.
|