TURNİKEYE BAĞLI İSKEMİ-REPERFÜZYON HASARININ ÖNLENMESİNDE PROPOFOL VE N-ASETİL SİSTEİNİN ETKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
S.KERİMOĞLU
1, İ.ÖZEN
2, E.ERTÜRK
2, B.ÇEKİÇ
2, Ş.GEZE
2, M.KOŞUCU
2, İ.COŞKUN
2, A.EROĞLU
2, H.ULUSOY
2, A.MENTEŞE
3, SC.KARAHAN
3
KTÜ TIP FAKÜLTES ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ AD TRABZON 1
KTÜ TIP FAKÜLTESİ ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON AD TRABZON 2
KTÜ TIP FAKÜLTESİ BİYOKİMYA AD TRABZON 3
Turnike uygulaması kanama kontrolü ve kansız bir cerrahi alan sağlaması bakımından diz cerrahilerinde sıklıkla tercih edilen bir uygulamadır. Fakat turnikenin açılmasıyla iskemik kalan bölgelere yeniden oksijen girmesi reaktif oksijen ürünlerinin oluşmasına ve oksidatif hasara yol açar ve iskemi-reperfüzyon hasarı (İRH) meydana gelir. Biz bu çalışmamızda antioksidan özelliği olan iki ajanın [propofol ve N-asetil sistein (NAC)] İRH üzerine olan etkilerini malonil dealdehit (MDA), iskemik modifiye albumin (İMA), laktat, kan gazları ve hemodinamik parametreleri ölçerek inceledik.
ASA skoru I-II olan 60 hasta randomize olarak 3 gruba ayırıldı. Tüm hasatalara %0.5 bupivakain ile spinal anestezi uygulandı. Hemen sonrasında bir gruba (Grup P) propofol 0.2 mg/kg iv bolus ve sonrasında 2 mg/kg/h infüzyon; diğer bir gruba (Grup NAC) 5 mg/kg/h NAC infüzyonu, son gruba da (Grup K) eşit hacimde serum fizyolojik infüzyonu turnike açıldıktan 30 dk sonrasına kadar verildi. Kan örnekleri spinal anestezi öncesi (t1), turnike açılmadan 1 dk önce (t2), turnike açıldıktan 5 dk sonra (t3) ve turnike açıldıktan 30 dk sonra (t4) alındı.
Grup K’da t3 ve t4'teki plazma MDA, İMA ve laktat seviyeleri t1’dekilerine göre anlamlı olarak arttı. Grup P ve NAC’ta t3 ve t4'teki plazma MDA, İMA ve laktat seviyeleri anlamlı olarak Grup K’dan daha düşüktü. Kan gazı analizlerinde ise Grup K’da t3 ve t4’teki pH, HCO3 ve BE değerleri t1 ve t2’dekilerden anlamlı olarak düşük bulundu. Grup P ve Grup NAC’ın karşılaştırılmalarında herhangi bir fark bulunamadı.
Turnike uygulaması sonrasında İRH’na bağlı çeşitli kardiyak ve pulmoner komplikasyonlar meydana gelebilir. Bu komplikasyonları önlemek için antioksidan özelliğe sahip propofol ve NAC gibi bazı ilaçlar hem klinik hem de deneysel çalışmalarda ayrı ayrı kullanılmış ve etkinliği kanıtlanmıştır. Çoğu çalışmalarda iskemik durumlarda artan MDA ve İMA düzeyleri İRH’nı belirlemek için kullanılmıştır. Biz bu çalışmamızda yapmış olduğumuz karşılaştırma sonucu artroskopik diz cerrahilerinde düşük doz propofol veya NAC infüzyonunun turnikeye bağlı oluşan İRH’nı benzer oranlarda azalttığı sonucuna vardık.
|