Kan Basıncı Sinyallerindeki Kaotik Durumun Lyapunov Üstelleri ile Değerlendirilmesi
Halim Ulugöl1, Yılmaz Ağbulut2, Melis Tosun1, Uğur Aksu3, Fevzi Toraman1
1Acıbadem Üniversitesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD
2İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Bölümü
3İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü
Giriş-AMAÇ: Doğadaki tüm olaylarda düzensizlik (Kaos) hakimdir. Çeşitli faktörler düzensizlik ve düzen arasında geçişlere neden olmaktadır. Düzensizlikten düzene geçiş, gerçekte kötüye gidişin başlangıcını yansıtmaktadır. Klinikte izlediğimiz vital parametrelerde de bu geçişler (düzensizlik-düzen) görülmektedir (1,2). EKG sinyalleri incelendiğinde aslında düzensiz verilerin (non-lineer), düzenli veriler (lineer) haline dönüştürüldüğü görülmektedir (şekil 1). Benzer durumun kan basıncı verileri için de geçerli olduğu bilinmektedir. Klinikte kullandığımız invaziv arter basıncı eğrisinin oluşumu, saniyede 20 veri değerlendirmeye alınarak oluşturulan lineer eğri şeklindedir. Ancak non-lineer analiz yöntemleri ile saniyede 1000’den fazla veri analizi yapılabilmektedir. Biz çalışmamızda bypass cerrahisi geçirecek hastalarda saniyede 1000 veri analizini, Lyapunov Üstelleri yöntemi ile yaparak, kardiyovasküler sistem instabilitesinin yüksek olduğu dönemleri belirlemeyi amaçladık. Gereç-Yöntem; Etik kurul onayı (ATADEK2014-652) alınan ve elektif bypass cerrahisi geçirecek 15 hasta çalışmaya dahil edildi. Hastalara standart anestezi protokolü ve monitorizasyon yöntemleri uygulandı. Çalışma amaçlı arterial hattan alınan ikinci hat, özel bir aplikatör aracılığı ile analog dijital çeviriciye bağlanarak, saniyede 1000 verinin değerlendirmeye alınması sağlandı. Veri setleri indüksiyon öncesi, indüksiyon sonrası, sternotomi sırasında, pompa öncesi, pompa sonrası ve ameliyat sonrası yoğun bakımda olmak üzere 6 kritik zaman noktasında değerlendirildi. Aynı zaman noktalarında hemodinamik ve kan gazı ölçümleri yapıldı. Lyapunov üstelleri ile hemodinamik ve kan parametreleri arasındaki korelasyon Pearson analizi ile test edildi. BULGULAR: Lyapunov Üstelleri anestezi indüksiyonu öncesi değerine göre, pompaya girinceye kadar anlamlı bir şekilde azalmaya devam etmiştir (p<0.001) (şekil 2). Pompa çıkışı ile Lyapunov üstelleri artışa geçerek, ameliyat sonrasında indüksiyon öncesine yaklaşmıştır (p>0.05). Tüm zaman noktalarında elde edilen Lyapunov üstelleri hiçbir kan ve hemodinamik paremetreler ile korelasyon göstermemiştir(p>0.05). TARTIŞMA-SONUÇ: Düzensizliğin (kaos) göstergesi olarak kullandığımız Lyapunov üstelleri değerinin büyüklüğünün, klinik olarak hemodinamik stabiliteyi yansıttığını göz önüne aldığımızda, anestezi indüksiyonu ile birlikte Lyapunov üstelleri değerinin azaldığını yani klinik olarak hemodinamik instabilite riskinin artığını, pompa öncesi bu riskin en üst düzeye çıktığını ve anestezi sonrası başlangıç değerine yaklaştığını tespit ettik.
|