Ektopik Gebelik Tedavisi İçin Metotreksat Uygulanan Hastada İlaç İntoksikasyonu: Olgu Sunumu
Şule Akın, Pınar Ergenoğlu, Aslı Karslı, Çağla Bali, Özlem Özmete, Anış Arıboğan
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı, Adana
GİRİŞ/AMAÇ: Metotreksat (MTX) folik asit antimetaboliti olarak etki gösteren antineoplastik bir ilaçtır. Antikanserojen endikasyonunun yanında romatoid artrit, psoriazis, ektopik gebelik tedavisinde kullanılır. Ektopik gebelik tedavisinde tüp veya amnion sıvıya verilebilmekle birlikte en çok intramusküler yol ile uygulanmaktadır. Bu sunumda ektopik gebeliği nedeniyle başvuran hastaya MTX uygulanması sonrası gelişen intoksikasyon ve tedavi planı aktarılmaktadır. OLGU: Dış merkezde ektopik gebelik tedavisi için MTX uygulamasından bir gün sonra pansitopeni gelişen 29 yaşındaki kadın hasta hastanemize sevk edildi. Geldiğinde genel durumu kötü, bilinci açıktı. Göz kapakları ve konjuktivalar hiperemik, ağız çevresi kuru idi. Oral mukozada ülserasyon ve jinjiviti olan hastada baş-boyun, üst ekstremitede yaygın eritem, maküler erupsiyonlar mevcuttu. Taşikardisi ve her iki akciğerinde bazallerde kabalaşma vardı. GÜS belirgin eritemli, alt extremiteler doğaldı. İlaç yan etkisi düşünülen hasta ileri tetkik ve tedavi amacıyla Reanimasyon Ünitesine kabul edildi. Sevk eden hekimden alınan öyküde MTX’in yanlışlıkla 10 kat daha fazla dozda yapıldığı öğrenildi (Uygun doz: 50 mg/m2, Uygulanan doz: 500 mg/m2). Kabulünde Hb: 8.6g/dL, Hkt: %26, BK: 0.21K/mm3, PLT: 75.00K/mm3, Kreatinin: 2.1 mg/dL, kanda MTX düzeyi 2.7Umol/L olan hastaya destek tedavisi (sıvı, antibiyoterapi, antipiretik, antiasit, ağız içi gargara, antiödem, eritrosit ve trombosit süspansiyonları) başlandı. İlacın uzaklaştırılması amacıyla plazmaferez (5 gün) uygulandı ve normal hücreleri toksik etkilerden korumak üzere folinik asid (Calcium folinate, 4x100 mg/m2, iv) plazma MTX düzeyi 0.01’in Umol/L’nin altına düşünceye kadar tekrarlandı. Beyaz küre değerinin yükseltilebilmesi için filgrastim (G-CSF, 48 milyon Ünite, 5 gün) kullanıldı. Tedavi ile günler içinde değerleri düzelen hastada 15. günde Hb: 12.5g/dL, Hkt: %36, BK: 4.79K/mm3, PLT: 141.00K/mm3, Kreatinin: 0.65mg/dL ve kanda MTX düzeyi 0.009 Umol/L olarak kaydedildi ve tam iyilik hali ile taburcu edildi. TARTIŞMA/SONUÇ: Metotreksata bağlı intoksikasyon bulguları ilaç yan etkisi olarak veya normal doz sınırlarının üzerinde kullanım ile ortaya çıkabilir. Bu hastalarda destek tedavinin yanında plazma değişimi ile folinik asid tedavisinin iyileşme için önemli katkılarının olacağını vurgulamak isteriz.
|