Sedasyon Altında Gastroskopi Yapılan Çocuklarda Anksiyete ve Tükürük Kortizol Düzeyinin Değerlendirilmesi
Duygu Kara1, Burcu Volkan2, Nevzat Aykut Bayrak3, Cahit Ucar4, Mehmet Nuri Cevizci5
1Erzurum Regional Training and Research Hospital, Anesthesiology and Reanimation, Erzurum, Turkey
2Erzurum Regional Training and Research Hospital, Pediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition, Erzurum, Turkey
3Diyarbakir Children's Hospital, Pediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition, Diyarbakir, Turkey
4Inönü University School of Medicine, Department of Physiology, Malatya, Turkey
5Erzurum Regional Training and Research Hospital, Department of Pediatric Surgery, Erzurum, Turkey
GİRİŞ ve AMAÇ: Çocuklarda gastrointestinal endoskopi işlemi ciddi derecede anksiyete, korku, ağrı ve strese neden olabilir. İşlem öncesinde yaşanılan anksiyete işlemin süresini, kullanılan ilaç dozunu, gelişebilecek komplikasyonları arttırabilir. İnsanlarda bilinen en önemli glikokortikoid hormon olan kortizol, fizyolojik stres sırasında artabilir. Amacımız endoskopi işlemi öncesinde hastaların anksiyete düzeyi ile tükürük kortizol seviyesi (TKS) arasındaki ilişkiyi belirlemek ve bunun işlem üzerine etkisini değerlendirmektir.
MATERYAL ve METOD: Etik kurul onayı alındıktan sonra, çeşitli nedenlerle gastroskopi yapılan 54 ASA I-II çocuk hasta çalışmaya alındı. Hastalardan, anksiyete düzeyini belirlemek için işlem öncesindeki gün herhangi bir zamanda, endoskopi öncesinde ve sonrasında kortizol bakılmak üzere tükürük örneği alındı. Hastaların antropometrik ölçümleri yapıldı, ek kronik hastalık öyküsü sorgulandı. Endoskopi öncesinde anksiyete skoru hesaplandı (Yale Preoperative Anxiety Scale Modified). Hastalara 2-3 mg/kg propofol uygulanarak sedasyon uygulandı. Hastalar monitörize edilerek endoskopi, sedasyon ve derlenme süreleri, toplam uygulanan propofol dozu kaydedildi. Ayrıca yaş ve cins uyumlu sağlıklı çocuklardan tükürük örneği alınarak kontrol grubu oluşturuldu.
BULGULAR ve TARTIŞMA: Elliyedi gastroskopi yapılan hasta (12±2.7yaş; 44.2% erkek) ve 77 sağlıklı çocuk (12.8±2.1yaş; 45.1% erkek) çalışmaya katıldı. Hasta grubunun verileri Tablo1 de sunulmuştur. Kontrol grubu ile hasta grubu arasında bazal TKS’ler arasında fark saptanmadı (18.8±9 ng/ml vs 22.7±15,5 ng/ml, p>0.05). Hasta grubunda endoskopi öncesindeki TKS, bazal ve endoskopi sonrası değerlere göre anlamlı derecede yüksek saptandı (p=0.002 ve p=0.001). Anksiyete skoru ile propofol dozu arasında pozitif (r2=0.3, p<0.05), yaş arasında negative korelasyon (r2=-0.3, p<0.05) saptandı. Derlenme süresi ile işlem süresi ve propofol dozu arasında pozitif korelasyon (r2=0.3, p<0.05); endoskopi öncesi TKS’leri arasında negative korelasyon saptandı (r2=-0.2, p<0.05). Çalışmamız devam eden bir çalışmanın ön sonuçlarıdır. Burada çocuklar için gastroskopinin önemli bir stres faktörü olduğu ve bunun TKS’ye yansıdığı gözlendi.
SONUÇ(LAR): Anksiyetenin, kullanılan ilaç dozu ve komplikasyonları arttırdığı göz önüne alındığında, hastaların işlem öncesi anksiyete skorları değerlendirilerek, intraoperatif ve postoperatif dönemde gelişebilecek olası komplikasyonların tahmini ve buna yönelik önlemlerin alınması gerektiği kanısındayız.
|