Gebe ratlarda tekrarlayan ketamin anestezisinin fetüs santral sinir sistemi üzerine etkilerinin değerlendirilmesi
Figen Atak1, Berrin Işık1, Özgür Ekinci2, Mustafa Arslan1
1Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı, Ankara
2Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı, Ankara
GİRİŞ ve AMAÇ: Anestezinin gelişmekte olan beyin üzerine etkileri yeterince bilinmemektedir. Bu deneysel çalışmada; intrauterin ketamin anestezisine maruz kalan ratların, postnatal kognitif fonksiyonları ve ardından beyin dokularının histopatalojik incelemeleri yapılarak anestezinin sinir sistemi üzerine etkileri araştırıldı.
MATERYAL ve METOD: Her grupta 2'şer olmak üzere 6 gebe rat alındı. 1. rata bir kez, 2. rata birer gün ara ile 3 kez im serum fizyolojik, uygulandı (Grup K). İkinci gruba aynı gün içinde 2 saatlik derlenme peryotları ardından 3 kez 50 mg.kg-1 im ketamin uygulandı (Grup TK). Üçüncü gruba pazartesi–çarşamba–cuma günleri 2 şer saat derlenme peryotları ile günde 3 kez ketamin 50 mg.kg-1 uygulandı (Grup ÇK). Postnatal 21. gün Radial Arm Maze Testi (RAMT) uygulanarak kognitif fonksiyonları ve test sonrası sakrifiye edilerek beyin dokuları histopatalojik yönden değerlendirildi.
BULGULAR ve TARTIŞMA: Çalışma gruplarının cinsiyetleri benzer, ağırlıkları 3 ölçüm zamanında da Grup ÇK' da Grup K' ya göre anlamlı olarak yüksek bulundu (p=0.001, p=0.005, p=0.002, sırasıyla). İlk ve ikinci gün ölçümlerinde RAMT ile giriş-çıkış sayısı gruplar arasında benzer bulundu. Üçüncü gün 3. saat ölçümlerinde Grup K’ya göre Grup TK’da giriş-çıkış sayısı belirgin olarak artmıştı (p=0.011)(Tablo1). İlk gün ölçümlerinde 15 saniyenin altında olan giriş-çıkışlar gruplar arasında benzer bulundu(Tablo2). İkinci gün ikinci saat ölçümlerinde Grup K’ya göre Grup TK’da 15 saniyenin altında giriş-çıkışlar fazlaydı (p=0.03). Üçüncü gün 3. saat ölçümlerinde Grup K’ya göre Grup TK’da 15 saniyenin altında giriş-çıkışlar da fazlaydı (p=0.007)(Tablo3). Işık mikroskopik değerlendirmede özellikle talamus, bazal ganglionlar ve hipokampüste cornu ammoniste nöron kaybı, nöron zedelenme bulguları, gliozis, iskemi bulgusu görülmedi. Nöron zedelenme bulguları olarak; sitoplazmik şişme, vakuolizasyon, kromatolizis ve yapısal bozukluk (displastik görünüm) saptanmadı, apoptotik hücreye rastlanmadı(şekil1-3).
SONUÇ(LAR): Anestezinin gelişmekte olan beyin dokusuna olumsuz etkileri konusunda literatürde çelişkili sonuçlar bildirilmektedir. Gerçekleştirilen bu araştırmada; intarauterin anestezi maruziyetinin seçilen histopatalojik yöntemlerle yapısal değişiklik izlenmese de postnatal davranış değişikliklerine yol açtığı ortaya konulmuştur.
|